اخلاق در خانواده
•
زن و شوهر از لحاظ اخلاقی چگونه باشند تا زندگی خوب و شیرین داشته باشند.
اکثر خانوادهها معمولاً در آغاز با یکدیگر بسیار مهربان و با صفا و صمیمیت برخورد مینمایند، ولی گذشت زمان ممکن است در اخلاق و رفتار آنان تأثیر گذاشته، و کانون مقدّس خانواده را دچار وحشت و نگرانی بنماید. اگر ازدواج و انتخاب همسر به صورت عقلائی، و بامعیارهای صحیح صورت پذیرد، و حقوق و شرائط بهزیستی زوجین مراعات گردد، گذشت زمان نه تنها فروغ خانه و خانواده را تضعیف نمیکند بلکه روز به روز بر شدّت علاقه و صفای آنان افزوده میشود. اسلام برای زن و شوهر حقوق واجب و مستحبی قرار داده که لازم استرعایت کنند و مراقب باشند این دستورات حیات بخش را زیر پا نگذارند، چه این حقوق پایه اساسی خانواده را تشکیل میدهد. پس بهتر است هر کدام به وظایف خود واقف باشند مثلاً:
1. محبّت و احترام متقابل را فراموش نکنند: و از تحقیر و تنبیه جدا خودداری نمایند، و سعی کنند کلیه زمینههای بی مهری و احیانا توهین را خنثی سازند و با اخلاق نیک و مودّتآمیز معاشرت نمایند. رسولخدا به شوهران سفارش میکند که: زنان محبوب و دلبر شوهران هستند، سعی کنید حقوق، آنان را ضایع نسازید، انما المرأة لعبة من اتّخذها فلا یضیّعها (کافی، ج 5، ص 510). و در حدیثی آمده است که امیرالمؤمنین با آن همه اشتغالات شخصی و مسؤولیتهای اجتماعی و مذهبی و جنگ و جهاد و... در کانون زن و شوهری در کنار فاطمه(س) عدس پاک میکرد میفرمود: «هر کس در درون خانه به خانوادهاش کمک کند، خداوند نام او را در دیوان شهداء ثبت کرده وبرای هر شبانه روزش پاداش هزار شهید مرحمت میفرماید، (بحارالانوار، ج 104، ص 132). و خداوند در یک جمله کوتاه رمز صفا و محبت خانوادگی را بیان نموده و میفرماید: و عاشروهن بالمعروف با خانواده خود زیبا و شایسته معاشرت کنید، (نساء، آیه 19).
2. نظام خانواده و حفظ حریم شوهر: قرآن مجید با یک جمله ظریف میفرماید: الرجال قوامون علی النّساء مردان سرپرست ومسؤول خانوادهها هستند، (سوره نساء آیه 34). و رسول اکرم(ص) میفرمایند: «شوهر سرور خانواده و زن مدیر داخلی آن است» (الرجل سیّد اهله، و المرأة سیّدة بیتها).حضرت امام صادق(ع) میفرمایند: خداوند به رسول خدا سفارش کرد که به فاطمه بگوید: اگر نسبت به حضرت علی(ع) نافرمانی کنی، و وی را به خشم آوری، من نیز خشمگین میگردم!، (جلاء العیون شبّر، ج 1، ص 176 و بحار، ج 43، ص106). این حدیث کنایه از اطاعت همسران از شوهران است، و گرنه فاطمه الزهرا(س) هرگز مخالفت با علی(ع) نداشت.
3. اجتناب از تمجید دیگران در مقابل همسر خود: زن و شوهر سعی کنند که از تمجید زن و شوهران بیگانه خودداری کنند، زیرا این مسأله علاوه بر عوارض نامطلوب دیگر، باعث بوجود آمدن و سوءظن در کانون خانواده میگردد. و صدها معصیت را به بار میآورد. و صفا و گرمی زن و شوهر را ضایع میسازد. بهتر است از همدیگر تمجید و تعریف واقعی داشته باشند.
4. بزرگ نکردن اشتباهات همدیگر: رسول خدا(ص) و حضرت امام صادق(ع) میفرمایند: بدترین مردان و زنان کسانی هستند که عفو و اغماض نداشته، و گناه یکدیگر را نبخشند، (بحار، ج 103،ص 235 - وسائل الشیعه، ج 14، ص 18). و روی این جهات بود که انبیاء الهی و از جمله حضرات: ابراهیم، لوط، رسول خدا با زنان ناسازگار سازش کردند و حضرت امام باقر(ع) و امام حسن(ع) با همسران بد خلق معاشرت نموده، و راه زندگی وعفو و اغماض را به راهیان راه خود نشان دادند. بنابراین مشکلات را بزرگ نکنید، و عیوبات غیر قابل اغماض را بطور دوستانه آنهم در حال محبت و صفا به یکدیگر تذکر دهید.
5. اجتناب از سوء ظنهای بیمورد: از آنجا که سوء ظن از بیماریهای بزرگ روانی است که در اسلام نیز از گناهان کبیره است به شمار آمده است، اگر خدای نکرده زن و شوهری نسبت به یکدیگر سوء ظن داشته باشندلازم است هر چه زودتر عوامل آن را بررسی، و سپس بی درنگ زمینههای آن را بخشکانند.
6. رعایت انضباط و نظافت و بهداشت خانواده: زن و شوهر هر کدام باید بدانند که صیّادهای خطرناک برای صید آنان در کمین میباشند، بنابراین آراستگی در نظافت علاوه بر منافع دیگری که دارد، زن وشوهر را نیز به یکدیگر علاقمند میسازد، و بهداشت خانه و لباس و اثاث... را تأمین میکند و آنان را از گرفتاری به بیماریهای که عامل اساسیاش مراعات نکردن مسائل بهداشتی است بیمه مینماید.
7. تأمین نیاز جنسی: یکی از اهداف مهم ازدواج حفظ نفس و تأمین آرامش جنسی است که بطور متقابل بین زن و شوهر صورت میپذیرد و اگر یکی از طرفین در این مورد تأمین نشود. عوارض نامطلوبی را به دنبال خواهد داشت. ومیتوان گفت بد رفتاری و سوء خلق، اضطراب درونی، عقدهای شدن در مسائل جنسی، انحراف و فساد اخلاقی در اجتماع، ترویج فساد در جامعه... از جمله عوارضات آن میباشد. زن و شوهر موظّفند خود را به هر کیفیّتی که باعث ارضاء مقابل است آماده سازند، و چنانچه موانعی درکار باشد، از طریق دارو و درمان و تقویت جسمی برطرف نمایند، تا طرف مقابل با محرومیت و یا خدای نکرده، با فساد اخلاقی روبرو نشود.
8. مدیریت اقتصادی خانواده: زن و شوهر در اداره خانه باید تدبیر اقتصادی داشته باشند و قبل از هر چیز کارها و مسؤولیتها را در بین خود تقسیم کنند، اگر زن وظیفه دارد در درون خانه به شوهرداری و بچهداری و انجامسایر کارهای خانه بپردازد، متقابلاً شوهر و سرپرست خانه نیز موظف است با تلاش کافی نیازهای مادی و معنوی اعضای خانواده را تأمین ساخته و شخصیت و آبروی خود و اهل بیت خویش را حفظ کند و در کارهای خانه به همدیگر کمک کنند.
9. مراعات غیرت شوهر و مصونیت از دیگران: شوهران نسبت به نوامیس خود شدیدا حساس هستند و کوچکترین انحراف اخلاقی و جنسی زنانشان را تحمل نمیکنند، حتی برخی شوهران بیتفاوت نیزکه رگ مردانگی ندارند، در نهایت امر حرکات نابخردانه زنان خود را با کیفرهای خشن پاسخ میگویند. رسول خدا میفرمایند: بهترین زنان امت من کسی است که در کنار شوهرش آراسته، ولی نسبت به دیگران نفوذناپذیر باشد، و بالعکس، بدترین زنان زنی است که در برابر شوهر خودخویشتندار، ولی نسبت به اجانب و نامحرمان خودنمائی کند، (وسایل، ج 14، ص 14).
10. خوش زبان باشید: در گفتگوها سؤال و جوابها لطف سخن و نرمش گفتار را رعایت فرمائید. پیغمبر(ص) میفرماید زیبائی در زبان نهفته است علاوه که قرآن مجید و روایات بسیار درباره خوش زبانی با همه مردم تأکید فراوانکرده، قرآن فرموده: با مردم نیکو سخن گوئید، (بقره، آیه 83) پس زبان را حفظ کنید و آن را از سخنان زشت و رکیک نگه دارید.
11. تندخویی و گاهی بد اخلاقی را تحمل کنید: در حدیث از پیامبر اکرم(ص) آمده است کسی که برای رضای خدا اخلاق بد همسر خود را تحمل کند خدا ثواب شکرگزاران به او عنایت فرماید،(وسائل ابواب مقدمات النکاح، باب 9، خ 5). همسران باید با اخلاق ناپسند یکدیگر بسازند کارهای ناستوده همدیگر را نادیده بگیرند و از لغزشهای همدیگر بگذرند که این رفتار در پا برجائی و دوام زناشوئی و الفت زن و مرد تأثیر فراواندارد.
در خاتمه میتوان گفت از جمله مهمترین عوامل سعادت و خوشبختی در زندگی، تفاهم، درک متقابل ـ آرمان مشترک، تعهد به اصول اخلاقی، انضباط و اهتمام به زندگی است در پرتو این اصول، میتوان عشق به زندگی را تقویت نمود و این عنصر اصلی را در زندگی حفظ کرد.و به چند نکته زیر توجه فرمایند:
1. سعی کنید به خواستههای یکدیگر احترام بگذارید.
2. به کلیه فامیل و آشنایان یکدیگر احترام بگذارید.
3. اجازه دخالت به هیچکس را در زندگی مشترکتان ندهید.
4. به هنگام به وجود آمدن اختلاف هیچ کس را مطلع نکنید و همیشه دشوارترین اختلاف را خودتان حل کنید.
5. در هر مکان و محفلی از خوبیها و محسنات یکدیگر تعریف و تمجید کنید و هرگز عیوب هم را در جمع مطرح نکنید.
6. در تمام مدت زندگی به یکدیگر ابراز علاقه کنید و به هر مناسبتی که شده برای هم هدیه هر چند ارزان قیمت تهیه کنید.
7. با تمام مشکلات به طور منطقی برخورد کنید و کمتر دچار احساسات شوید.
8. هرگز با همدیگر دروغ نگوئید.
9. در کارها به همدیگر احترام بگذارید و کمک کنید.
10. خوش زبان باشید.