خانواده و مضیقه
•
اگر خانواده فردی در مضیقه باشند، ولی به دیگران کمک کند،
از نظر شرعی چه صورتی دارد؟
خانواده عرفاً به زن و فرزندان گفته میشود. البته گاهی به مطلق خویشان نزدیک گفته میشود. اگر مراد از خانواده، همسر و فرزندان باشد، رسیدگی به آنان و دادن خرجشان بر مرد واجب است، زیرا همسر واجب النفقه انسان است، یعنی بر مرد واجب است مخارج زندگی را اعم از خوراک، پوشاک، مسکن و... در حد شأن او تهیه کند. همین طور مخارج زندگی فرزندان را تا وقتی که به حد اداره کردن خود نرسیدهاند، بر پدر واجب است.
اگر خانواده پدر و مادر باشند؛ دادن مخارج زندگی آنها نیز در صورتی که نیازمند باشند، بر فرزندان واجب است. رسیدگی و کمک مالی کردن به سایر خویشان در حد توان از باب صله رحم بسیار مطلوب و مورد سفارش روایات و آیات الهی است.
از برخی احکام فقهی استفاده میشود تا وقتی که از خویشاوندان، شخص نیازمندی وجود داشته باشد، نوبت به دیگران نمیرسد. از جمله احکام زکات مخصوصا. زکات فطره این است که با وجود خویشان فقیر، نوبت به دیگران نمیرسد.
آیات قرآن نیز بر رسیدگی به خویشاوندان تأکید فراوان دارد.
مراد از مضیقه این است که یک وقت از جهت مخارج لازم زندگی در مضیقه هستند و یک وقت مخارج لازم زندگی را دارند، ولی درتوسعه آن در مضیقه هستند. اگر در مخارج لازم زندگی (که همان موارد واجب است) در مضیقه هستند، باید مخارج واجب زندگی زن و فرزندان را پرداخت نمود و نمیتوان از زیر بار آن شانه خالی کرد و به دیگران رسیدگی نمود. اگر مخارج لازم پرداخت میشود، ولی از توسعه زندگی خودداری میشود، توسعه بر عیال و روبراه کردن زندگی آنان خوب است، گرچه کمک به دیگران و ایثار کردن در چنین مواردی نیز خوب و بلکه شایستهتر است.